معنی مناقب خوان

مناقب خوان. [م َ ق ِ خوا / خا] (نف مرکب) ستایشگر ائمه ٔ شیعه. آنکه محامد ائمه ٔ شیعه برمی شمرد. مقابل فضایل خوان. رجوع به کتاب النقض ص 33 و 78 و تاریخ ادبیات ایران تألیف صفا ج 2 ص 157 شود.

مناقب. [م َ ق ِ] (ع اِ) ج ِ مَنقَبَه. (منتهی الارب) (اقرب الموارد) (ناظم الاطباء). اوصاف حمیده. (غیاث) (آنندراج) (ناظم الاطباء). ج ِ منقبت. خصال نیک. سجایای پسندیده. مقابل مثالب. (یادداشت به خط مرحوم دهخدا). صفات و هنرها که موجب ستودگی باشد: این دولت بزرگ را آن اثر ومناقب بوده است. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 91). و محاسن و مناقب پنهان ماند. (تاریخ بیهقی چ فیاض ص 103).
قلم ساز اززبان خویش و بنویس
بر این نامه ٔ مناقب یا مخازی.
ناصرخسرو.
محامد و مناقب ایشان به طبع محبوب است. (کیمیای سعادت چ احمد آرام ص 850).
امیر عالم عادل محمدبن حسن
که بر مناقبش از چرخ حمد و تحسین است.
ابوالفرج رونی (دیوان چ چایکین ص 127).
شرح مآثر و مناقب او دراز است. (فارسنامه ٔ ابن البلخی ص 88).
شگفت نیست از این طبع سست کژ که مراست
همه مناقب تو راست آمد و محکم.
مسعودسعد.
مناقب خاندان مبارک شاهنشاهی را شرحی و بسطی داده شود. (کلیله و دمنه). دولت میمون را... فضایل و مناقب بسیار است. (کلیله و دمنه). مناقب این پادشاه بی نهایت است. (کلیله و دمنه). آنچه توحیدو عدل و عصمت انبیاء و مناقب آن مصطفی (ص) باشد در دل و جان گیرند. (کتاب النقض چ محدث ص 75).
مجموع مکارم و معالی
قانون مفاخر و مناقب.
انوری (دیوان چ مدرس رضوی ص 35).
خرد نداند گفتن مناقب تو که چند
فلک نیارد گفتن بزرگی تو که چون.
جمال الدین عبدالرزاق (دیوان چ وحید دستگردی ص 276).
گوش این چرخ از مناقب تو
چون صدف پر ز در مکنون باد.
جمال الدین عبدالرزاق (ایضاًص 397).
بازپرسید تا مناقب او
مویه گر بر چه راه می گوید.
خاقانی.
به هر خطه که می رسد خطبه ٔ مناقب و فایحه ٔ جهانداری و فاتحه ٔ فضل الخطاب می سازد. (منشآت خاقانی چ محمد روشن ص 53). خادم همه دهان به جواهر مناقب حضرت علیا انباشته دارد. (منشآت خاقانی ایضاً ص 204).
منم که بر رخ گیتی چوروز مشهور است
همه فضایل جد و مناقب پدرم.
ظهیر فاریابی.
چه مناقب او در همه ٔ جهان چون ثواقب درخشان بود. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی چ 1 تهران ص 308). مناقب و مآثر خداوند خواجه ٔ جهان... مشرف داراد. (مرزبان نامه چ قزوینی ص 11). آثار محموده ٔ اوبر صحایف اعمال سر دفتر مناقب ستوده. (لباب الالباب چ نفیسی ص 47). مجد و بزرگواری به مناقب و مآثر او مطرز شد. (لباب الالباب ایضاً ص 24). شرح مناقب و کرامات آن حبر کریم در تحت وصف نیاید. (ترجمه ٔ رساله ٔ قشیریه چ فروزانفر ص 3). شرح مناقب او چون توان کرد. (ترجمه ٔ رساله ٔ قشیریه ایضاً ص 4).
کس را چه زور و زهره که وصف علی کند
جبار در مناقب او گفت «هل اتی ».
سعدی.
|| ج ِ منقب. (اقرب الموارد) (المنجد). رجوع به منقب شود.

مناقب نامه. [م َ ق ِ م َ / م ِ] (اِ مرکب) صحایفی مشتمل بر ذکر مناقب کسی. نوشته ای که در آن مناقب و محامد کسی را یاد کنند:
چون مناقب نامه ٔ آل نبی دفتر کنند
نام او چون فاتحه آغاز آن دفتر سزد.
سوزنی.
رجوع به مناقب شود.

منقبت خوان. [م َ ق َ ب َ خوا / خا] (نف مرکب) مناقب خوان: فقیه عالم، منقبت خوان وبازاری. (کتاب النقض ص 75). رجوع به مناقب خوان شود.

خوان. [خوا / خا] (نف مرخم) مخفف خواننده و همواره بصورت مرکب استعمال میشود.
- آفرین خوان، آنکه تحسین کند. آنکه آفرین گوید:
نظامی چو دولت در ایوان او
شب و روزباد آفرین خوان او.
نظامی.
بزرگان روم آفرین خوان شدند
بر آن گوهری گوهرافشان شدند.
نظامی.
گزیده کسی کو بفرمان اوست
بر او آفرین کآفرین خوان اوست.
نظامی.
- آوازه خوان، کسی که آواز خواند. کسی که برای خوش آمد دیگران آهنگهای خوش خواند.
- ابجدخوان، آنکه تازه تعلیم گرفته است: کودک ابجدخوان، طفل نوآموز.
- افسون خوان، آنکه افسون خواند. جادوگر.
- امام خوان، آنکه در تعزیه ها نقش امام دارد.
- انگشت اﷲخوان، انگشت سبابه. (ناظم الاطباء).
- پیش خوان، آنکه در جمع نوازندگان قبل از همه می خواند.
- || پامنبری.
- تسبیح خوان، دعاخوان. ثنای حق گو:
مرغ تسبیح خوان و من خاموش.
سعدی.
- تعزیه خوان، آنکه تعزیه را اداره میکند.
- ثناخوان، مدح گو. ثناگو.
- چاوش خوان، آنکه قبل از قافله های زیارتی راه افتد و ادعیه ٔ مذهبی خواند.
- خدای خوان، آنکه همیشه نام خدا بر زبان دارد. مرد مقدس:
دامن ز پای برگیر ای خوبروی خوشخو
تا دامنت نگیرد دست خدای خوانان.
سعدی.
- خروس خوان، آن ساعت از صبحگاهی که وقت خواندن خروس است. صبح زود.
- خوشخوان، خوش آواز.
- درازخوان، زیاده روی کننده در خواندن.
- درس خوان، آنکه درس خواند. کنایه از شاگرد جدی در تعلم.
- دعاخوان، آنکه دعا خواند. دعاگو:
فقیر از بهر نان بر در دعاخوان
تو می تندی که مرغم نیست بر خوان.
سعدی.
- ذکرخوان، ذکرگو. آنکه ذکر گوید.
- راست خوان، آنکه بکوک راست سازهای تاری خواند.
- روزنامه خوان، روزنامه خواننده. کنایه از کسی که همیشه روزنامه خواند.
- روضه خوان، آنکه روضه خواند.
- ریزه خوان، کوته خوان.
- زندخوان، خواننده ٔ کتاب زند.
- زیارت خوان، آنکه در امامزاده ها زیارت می خواند.
- زینب خوان، آنکه نقش حضرت زینب را در تغزیه ها بازی کند.
- سحرخوان، مرغی که در سحر آواز سر دهد. کنایه ازخروس:
تا مگر یک نفسم بوی تو آرد دم صبح
همه شب منتظر مرغ سحرخوان بودم.
سعدی.
- سرودخوان، آوازه خوان.
- شِمْرخوان، آنکه در تعزیه ها نقش شمر دارد.
- صبح خوان، مرغی که در وقت صبح خواند.
- علم خوان، متعلم. آنکه بعلم پردازد.
- غزل خوان، آنکه غزل خواند. کنایه از عاشق:
که نه تنها منم ربوده ٔ عشق
هر گلی بلبلی غزلخوان داشت.
سعدی.
- || در اصطلاح لوطیان، داش مشهدی.
- فریادخوان، ناله کن. آنکه فریاد کند و بی تابی نماید. فریادکننده و بانگ برآورنده:
نه باران همی آید از آسمان
نه برمیرود آه فریادخوان.
سعدی.
بسی گشت فریادخوان پیش و پس
که ننشست بر انگبینش مگس.
سعدی.
- قرآن خوان، قاری. آنکه شغل قرآن خوانی دارد:
فتنه گشتستند بر الفاظ بی معنی همه
نیستند اینها قران خوان طوطیانند ای رسول.
ناصرخسرو.
- کتاب خوان، آنکه بسیار و پیوسته کتاب خواند. کنایه از مرد عالم.
- گورخوان، قرآن خوان در قبرستان.
- لغزخوان، کنایه گو. آنکه تعریض در حق مردمان بکار برد.
- مخالف خوان، آنکه در دستگاه آواز قسمت مخالف را می خواند. رجوع به مخالف خوان در ذیل مخالف شود.
- || در تداول، آنکه در هر امری با رأی دیگران مخالفت کند.
- مدحت خوان، مدح گو. مدح خوان:
چو حصر منقبتت در قلم نمی آید
چگونه وصف تو گوید زبان مدحت خوان ؟
سعدی.
- مدح خوان، مدح گو. ثناخوان:
خالی مباد گلشن خضرای مجلست
زآواز بلبلان سخنگوی مدح خوان.
خاقانی.
- مدیحه خوان، مدح گو.
- مرثیه خوان، آنکه مرثیه خواند.
- نامه خوان، آنکه نامه خواند. کنایه از کسی است که با خواندن نامه بر بیسوادان گذران کند.
- نسک خوان، آنکه نسک که قسمتی از کتاب زردشتیانست خواند.
- نوحه خوان، آنکه نوحه خواند.
- وردخوان، وردگو. ذکرگو.
|| طلب کننده. (ناظم الاطباء). || سؤال کننده. پرسنده. درخواست کننده، دعوت کننده. (ناظم الاطباء).

ستایشخوان آن که در ستایش رهنمودان سخن گوید. (صفت) مدایح ایمه شیعه مقابل فضایل خوان

(تک: منقبت) ستایش انگیزان ناز مایه ها (اسم) جمع منقبت آنچه موجب ستودگی گردد از خصلتهای نیک و هنرها: } و فضایل ذات بزرگ و مناقب خاندان مبارک شاهانشاهی را شرحی و بسطی داده شود. { (کلیله. مصحح مینوی. 10)، اصطلاحا } مناقب ‎{ برای مدایح ایمه شیعه و } فضایل { برای مداحان خلفای راشدین بکار رفته

آن که در فضایل چهارده معصوم شعر می خواند

صفت‌های پسندیده، خصلت‌های نیک

صفت های پسندیده، خصلت های نیک

(مَ قِ) [ع.] (اِ.) جِ منقبت.

ریشه «خواندن »، (ص فا.) در ترکیب به معنی «خواننده » آید: تعزیه - خوان، روضه خوان و مانند آن. [خوانش: (~.)]

خصایل، فضایل، محاسن، محامد، محمدت‌ها، منقبت‌ها، نیکی‌ها

منقبت

مَناقِب، صفات حمیده، اعمالِ حسنه و ممدوحه، اخلاق عالیه ای که مایه فخر و مباهات انسان باشد، مفاخر، دیوارها، راه های باریک در کوهستان، معابر باریک بین خانه ها (مفرد: مَنقَبَه)،

850